Onderzoek en innovatie
Via onderzoeks- en innovatieprojecten over duurzame, plantaardige
en gezonde voeding verkrijgen we nieuwe inzichten.
Gelderland van Morgen
Gezonde voeding, duurzaamheid en voedselverspilling in de zorg zijn belangrijke thema’s. Daarom heeft Alliantie Voeding in de Zorg meegewerkt binnen het programma Gelderland van Morgen. In dit programma, uitgevoerd door Greendish, werden ruim 20 Gelderse zorgorganisaties ondersteund om hun voedingsaanbod te verduurzamen. Dit werd gedaan door in te zetten op voedselverspilling en/of eiwittransitie.
De resultaten van deze deelnemers laten zien dat er enorm veel te behalen (en te besparen) valt! Een van deze deelnemers is ziekenhuis Rijnstate. Zij hebben in een jaar 17% minder voedselverspilling gerealiseerd wat neer komt op een besparing van €5.404 euro per jaar. Bekijk hieronder de resultaten van het programma Gelderland van Morgen.
Eiwitkwaliteit en milieu-impact van ziekenhuismenu’s
“Diets in Dutch hospitals: setting the scene for healthy, planet-proof, affordable, and circular diets” richtte zich op inzichten in verbetermogelijkheden van duurzaamheid in het voedingssysteem. Door te werken met data van drie voorhoedeziekenhuizen in Goede Zorg Proef Je werden de gezondheids- en milieu-impact van het huidige voedselaanbod in kaart gebracht. Ook werden kansen en barrières rondom wetgeving en samenwerking in de keten geïnventariseerd. Aan de hand van scenarioanalyses is vervolgens onderzocht welke relatief kleine wijzigingen in de huidige ziekenhuismenu’s veel positieve invloed hebben op de voedingskwaliteit en milieu-impact.
Samenwerkingspartners: Wageningen University & Research, Universiteit Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Technische Universiteit Eindhoven, Alliantie Voeding in de Zorg, Meander Medisch Centrum en Ziekenhuis Gelderse Vallei. Het onderzoek werd geleid door Dr. Sander Biesbroek (WUR) en mogelijk gemaakt door een subsidie van EWUU.
Onderzoek systeemverandering voedselomgeving
Het gezonder maken van de voedselomgeving in zorginstellingen is complex en het realiseren hiervan vraagt om een brede systemische aanpak waarbij inzichtelijk gemaakt moet worden aan welke ‘knoppen’ er gedraaid kan worden. Dit onderzoek brengt systematisch de onderliggende mechanismen van de voedselomgeving in de zorg in kaart en formuleert acties om vanuit een systeemverandering een gezond en duurzaam voedingsaanbod te realiseren. Middels vragenlijsten, interviews en co-creatie sessies worden ziekenhuizen en zorginstellingen in het Goede Zorg Proef Je programma betrokken.
Lees meer over de factoren die van invloed zijn bij zorginstellingen: zorginstellingen in Regio Foodvalley brengen hun voedselsysteem in kaart.
Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt door Regiodeal Foodvalley, samenwerkingspartners in dit onderzoek zijn Wageningen University & Research, Ziekenhuis Gelderse Vallei en Alliantie Voeding in de Zorg. Het onderzoek wordt geleid door Dr. Maartje Poelman (WUR), looptijd 2020-2024 .
Inventarisatie “Duurzame voeding in ziekenhuizen”
Een van de geformuleerde doelen in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 is gezondheidsbevordering van patiënten, cliënten en medewerkers. De acties richten zich op gezonde, gevarieerde, meer plantaardige en duurzame voeding en kennis over gezondheidsbevordering toepassen. Om duurzame voeding in ziekenhuizen in kaart te brengen wordt door het team ‘Duurzame voeding in ziekenhuizen’ en het programma Goede Zorg Proef Je een vragenlijst uitgezet om inzichten te verwerven over het huidige beleid en de vraagstukken die leven.
De inventarisatie wordt uitgevoerd door de vertegenwoordigers van alle UMC’s in het team en de coördinatoren van Goede Zorg Proef Je. Het wordt mogelijk gemaakt door het Ministerie van VWS.
Onderzoek inzet plantaardige voeding voor patiënten
Wat zijn de mogelijkheden en vraagstukken rondom het integreren van meer plantaardige voedingsmiddelen in de patiëntenvoeding en met name voor risicogroepen, zoals patiënten met een verhoogde eiwitbehoefte? Het eiwit in ziekenhuismaaltijden voor patiënten komt met name uit dierlijke bronnen, zoals zuivel, vlees en kaas. De verschuiving naar plantaardige eiwitten heeft effect op de eiwitkwaliteit omdat daarin minder essentiële aminozuren, zoals leucine, lysine en methionine, zitten en deze zijn vaak ook lastiger verteerbaar.
Dit onderzoek brengt in kaart:
- De aandachtspunten van eiwitkwaliteit en aminozuurprofiel bij een hogere inname van plantaardige (klinische) voeding in vergelijking met gebruikelijke (klinische) voeding.
- De verschuiving naar meer plantaardige voeding in de Goede Zorg Proef Je ziekenhuizen en de monitoring van indicatoren.
Het onderzoek wordt mede begeleidt door onderzoekers van Wageningen University & Research, diëtisten uit het Netwerk Facilitair Diëtisten en Alliantie Voeding in de Zorg.
PLATE-DM: onderzoek plantaardige voeding bij Type2 Diabetes patiënten
De interventiestudie Plate-DM richt zich op de invloed van een plantaardig voedingspatroon bij patiënten met diabetes type 2. Het effect op risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals het cholesterol en de bloeddruk, wordt onderzocht. In peer support sessies delen patiënten hun motivatie voor deelname aan de voedingsinterventie én hun ervaringen met het plantaardige voedingspatroon.
Dit onderzoek van UMC Utrecht wordt mogelijk gemaakt door Regiodeal Foodvalley en is in samenwerking met Wageningen University & Research, Alliantie Voeding in de Zorg en diverse ziekenhuizen. Het onderzoek wordt begeleid door Prof. Dr. Frank Visseren, looptijd 2020-2025.
Pilot optimalisatie plantaardige ziekenhuismaaltijden
Plantaardige voeding is duurzamer, maar vaak is de eiwitkwaliteit en kwantiteit lager, evenals de gehaltes aan micronutriënten als B12 en ijzer. Dit kan effecten hebben op de voedingstoestand van de kwetsbare ziekenhuispatiënt met verhoogde behoeften en zelfs nadelig zijn voor het herstel. Om de voedingswaarde te bepalen en te optimaliseren is het van belang om slim de maaltijdcomponenten te combineren. Hiervoor zijn gegevens nodig van de aminozuursamenstelling en de eiwitverteerbaarheid van de maaltijdcomponenten.
In deze pilot wordt door middel van de Alpha Tool en de Meal Protein Quality Score van Wageningen University & Research de eiwitkwaliteit en kwantiteit van plantaardige ziekenhuismaaltijden in kaart gebracht en worden adviezen voor optimalisatie met betrokkenen – koks en diëtisten – besproken voor maaltijdconceptontwikkeling.
Deze pilot wordt uitgevoerd door Wageningen University & Research, Ziekenhuis Gelderse Vallei en Alliantie Voeding in de Zorg en mede mogelijk gemaakt door Regiodeal Foodvalley. Looptijd 2024.
Kennisdisseminatie en Netwerkoverleg
Om een gezonder en duurzamer voedingsaanbod te realiseren en kennis te ontsluiten via het landelijke programma Goede Zorg Proef Je, heeft Alliantie Voeding in de Zorg afstemming en samenwerking met organisaties en netwerken: RIVM, Green Deal Duurzame Zorg 3.0, NFU, Kennisinstellingen, Transitiecoalitie Voedsel, MVO, IVN, TAPP, Greendish, Toekomstproef, Nederlandse Vereniging van Veganisten, ministerie van VWS en ministerie van LNV. Kennis en ervaring uit de projecten wordt gedeeld en verspreid op bijeenkomsten en via publicaties.
