Onderzoek en innovatie
Door onderzoeks- en innovatieprojecten op het gebied van gezonde en duurzame voeding ontwikkelt Alliantie Voeding in de Zorg nieuwe inzichten. In het programma Goede Zorg Proef Je vertalen we die inzichten samen met de praktijk naar een beter voedingsaanbod voor patiënten, medewerkers en bezoekers.
Samen met kennisinstellingen zoals Wageningen University & Research, UMC Utrecht, Louis Bolk Instituut en Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) zetten we in op relevante thema’s, waaronder medisch verantwoorde eiwittransitie, implementatievraagstukken, en een systeemaanpak van een gezondere voedselomgeving. We onderzoeken wat werkt, hoe het werkt, en vooral: hoe we duurzame veranderingen kunnen realiseren die breed gedragen en blijvend zijn.
Ontdek hieronder de projecten waarin we samenwerken aan een toekomstbestendige zorgomgeving:
- Volwaardige plantaardige gerechten voor patiënten: meten van aminozuursamenstelling
- De rol van medewerkers in het stimuleren van gezonde en duurzame voedingskeuzes
- Eiwitkwaliteit en milieu-impact van ziekenhuismenu’s
- Inventarisatie, analyse en adviezen ‘Duurzame Voeding in Ziekenhuizen’
- Systeemverandering voedselomgeving in ziekenhuizen en langdurige zorg
- Beleidsmaatregelen en interventies voor gezonde en inclusieve eiwittransitie
- Gelderland van Morgen: minder derving en meer plantaardig eiwit
- PLATE-DM: Onderzoek plantaardige voeding bij Diabetes Type 2 patiënten
Volwaardige plantaardige gerechten voor patiënten: meten van aminozuursamenstelling
Wat zijn de mogelijkheden en aandachtspunten rondom het integreren van meer plantaardige eiwitten in de (klinische) patiëntenvoeding en met name voor risicogroepen, zoals patiënten met een verhoogde eiwitbehoefte? Het eiwit in ziekenhuismaaltijden voor patiënten komt met name uit dierlijke bronnen, zoals zuivel, vlees en kaas. De verschuiving naar plantaardige eiwitten heeft effect op de eiwitkwantiteit en -kwaliteit omdat daarin minder essentiële aminozuren zitten en deze zijn vaak lastiger verteerbaar. Dit kan effecten hebben op de voedingstoestand van de kwetsbare patiënt met verhoogde behoeften en zelfs nadelig zijn voor het herstel. Met behulp van de Alpha Tool van Wageningen University & Research berekenen ziekenhuizen en zorginstellingen de eiwitkwaliteit van maaltijden en worden adviezen voor optimalisatie met betrokkenen zoals koks en (facilitair) diëtisten besproken voor maaltijdconceptontwikkeling.
Samenwerkingspartners: Alliantie Voeding in de Zorg, Wageningen University & Research, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Diëtisten uit het Netwerk Facilitair Diëtisten. Looptijd: 2025-2026.
De rol van medewerkers in het stimuleren van gezonde en duurzame voedingskeuzes
In veel omgevingen buitenshuis, waaronder in ziekenhuizen, worden consumenten nog verleid tot ongezonde en niet-duurzame voedingskeuzes. Dit onderzoek richt zich op de cruciale rol van medewerkers in deze omgevingen bij het stimuleren van een structurele verandering naar een gezonder en duurzamer voedingspatroon. Door personeel actief te betrekken en te ondersteunen, kunnen zij als sleutelfiguren bijdragen aan het maken van betere keuzes door patiënten en bezoekers. Via co-creatie worden wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen samengebracht om een haalbare aanpak te formuleren. Daarnaast worden de korte- en lange termijn effecten op voedingskeuzes, acceptatie en haalbaarheid binnen organisaties in kaart gebracht. De beoogde resultaten zijn praktische tools en strategieën voor blijvende gedragsveranderingen en ondersteuning.
Samenwerkingspartners: publiek-private samenwerking TKI-FUEL met Wageningen University & Research, Louis Bolk Instituut, UMC Utrecht, Santeon, Martini Ziekenhuis, Medisch Spectrum Twente, Catharina Ziekenhuis, Van Hoeckel en Alliantie Voeding in de Zorg. Looptijd 2025-2027.
Eiwitkwaliteit en milieu-impact van ziekenhuismenu’s
“Diets in Dutch hospitals: setting the scene for healthy, planet-proof, affordable, and circular diets” heeft de gezondheids- en milieu impact van het huidige voedselaanbod in ziekenhuizen in kaart gebracht, door analyse van data van drie Voorhoedeziekenhuizen van Goede Zorg Proef Je. Ook zijn kansen en barrières rondom wetgeving en samenwerking in de keten geïnventariseerd. Aan de hand van scenarioanalyses is vervolgens onderzocht welke relatief kleine wijzigingen in de huidige ziekenhuismenu’s veel positieve invloed hebben op de voedingskwaliteit en milieu-impact.
Samenwerkingspartners: Alliantie Voeding in de Zorg, Wageningen University & Research, Universiteit Utrecht, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Technische Universiteit Eindhoven, Meander Medisch Centrum en Ziekenhuis Gelderse Vallei. Mogelijk gemaakt door EWUU-subsidie. Looptijd: 2023
Inventarisatie, analyse en adviezen ‘Duurzame Voeding in Ziekenhuizen’
Een van de doelen in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 is gezondheidsbevordering van patiënten, cliënten en medewerkers. De acties richten zich op gezonde, gevarieerde, meer plantaardige en duurzame voeding en kennis over gezondheidsbevordering toepassen. Om duurzame voeding in ziekenhuizen in kaart te brengen werd door het team ‘Duurzame voeding in ziekenhuizen’ en het programma Goede Zorg Proef Je een vragenlijst uitgezet om inzichten te verwerven over het huidige beleid en de vraagstukken die leven.
De inventarisatie werd uitgevoerd door Amsterdam UMC in samenwerking met vertegenwoordigers van alle UMC’s en de coördinatoren van Goede Zorg Proef Je in opdracht van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU). Subsidie: ministerie van VWS. Looptijd: 2024.
Systeemverandering voedselomgeving in ziekenhuizen en langdurige zorg
Het gezonder maken van de voedselomgeving in zorginstellingen is complex en het realiseren hiervan vraagt om een brede systemische aanpak waarbij inzichtelijk gemaakt moet worden aan welke ‘knoppen’ er gedraaid kan worden. Dit onderzoek bracht systematisch de onderliggende mechanismen van de voedselomgeving in de zorg in kaart en formuleerde acties om vanuit een systeemverandering een gezond en duurzaam voedingsaanbod te realiseren. Middels vragenlijsten, interviews en co-creatie sessies werden ziekenhuizen en zorginstellingen in het Goede Zorg Proef Je programma betrokken.
Samenwerkingspartners: Alliantie Voeding in de Zorg, Wageningen University & Research en Ziekenhuis Gelderse Vallei. Subsidie: Regiodeal Foodvalley. Looptijd 2020-2024.
Beleidsmaatregelen en interventies voor gezonde en inclusieve eiwittransitie
Dit onderzoek brengt in kaart welke factoren de eiwittransitie beïnvloeden en welke beleidsmaatregelen en interventies nodig zijn om een gezond en duurzaam voedingspatroon voor iedereen toegankelijk te maken. Daarbij wordt specifiek gekeken naar de impact van plantaardige diëten op de nier- en vaatgezondheid, de rol van de voedselomgeving en de sociale en economische drempels die bepaalde groepen ervaren bij de overstap naar plantaardige voeding.
Samenwerkingspartners: Alliantie Voeding in de Zorg, Wageningen University & Research, Technische Universiteit Eindhoven en Universiteit Utrecht. Mogelijk gemaakt door EWUU-subsidie. Looptijd: 2025.
Gelderland van Morgen: minder derving en meer plantaardig eiwit
In dit programma, uitgevoerd door Greendish, werden ruim 20 Gelderse zorgorganisaties ondersteund om hun voedingsaanbod te verduurzamen. Dit werd gedaan door in te zetten op voedselverspilling en/of eiwittransitie. Alliantie Voeding in de Zorg werkte mee en organiseerde verbinding en kennisdeling. Meerdere (voorhoede)ziekenhuizen van Goede Zorg Proef Je deden mee, zoals Rijnstate, Radboudumc en St. Jansdal. De resultaten laten zien dat er enorm veel te behalen (en te besparen) valt! Zo is er bij Rijnstate in een jaar 17% minder voedselverspilling gerealiseerd wat neer komt op een besparing van €5.404 euro per jaar. Bekijk hieronder de resultaten van het programma Gelderland van Morgen.
PLATE-DM: Onderzoek plantaardige voeding bij diabetes type 2 patiënten
De interventiestudie PLATE-DM richt zich op de invloed van een plantaardig voedingspatroon bij patiënten met diabetes type 2. Het effect op risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals het cholesterol en de bloeddruk, wordt onderzocht. In peer support sessies delen patiënten hun motivatie voor deelname aan de voedingsinterventie én hun ervaringen met het plantaardige voedingspatroon.
Onderzoek van UMC Utrecht. Subsidie: Regiodeal Foodvalley. Looptijd 2020-2025.
