Nieuwe tools! Krijg inzicht in de eiwitkwaliteit van maaltijden

Hoe zorg je voor een volwaardige vegetarische of plantaardige maaltijd voor een patiënt, waar voldoende bruikbaar eiwit in zit voor het herstel? Uit onderzoek blijkt dit nog niet zo gemakkelijk. Vanuit de ziekenhuizen is er dan ook roep om een tool om de eiwitkwaliteit te berekenen. Gelukkig zijn deze nu beschikbaar!

Green Deal Duurzame Zorg

Voeding met meer plantaardige en minder dierlijke eiwitten is veelal duurzamer. Daarom staat er in de Green Deal Duurzame Zorg dat zorgaanbieders moeten streven naar een 40/60-verhouding dierlijke/plantaardige eiwitten uiterlijk in 2030, met een 50/50-verhouding als tussenresultaat in 2026. Voor patiënten is bij deze verschuiving naar meer plantaardig meer voorzichtigheid nodig. De Green Deal beschrijft dat zorgaanbieders zich moeten inspannen om datgene te doen wat medisch verantwoord mogelijk is.

Het belang van eiwit bij herstel

Bij ziekte of na een operatie heeft het lichaam een verhoogde eiwitbehoefte voor optimaal herstel. Het is daarom essentieel dat ziekenhuizen maaltijden verstrekken die niet alleen voldoende eiwitten bevatten, maar ook een hoge eiwitkwaliteit hebben. Bij een volledig plantaardig dieet blijkt het echter lastig om zowel aan de hoeveelheid als aan de kwaliteit van eiwitten te voldoen. Plantaardige eiwitten hebben doorgaans namelijk een minder compleet aminozuurprofiel dan dierlijke eiwitten en worden ook minder goed opgenomen door het lichaam.  

Lagere eiwitkwaliteit vegetarische maaltijden

Recent is er onderzoek gedaan in drie Goede Zorg Proef Je ziekenhuizen waarbij de warme maaltijden zijn geanalyseerd op de hoeveelheid eiwit en de eiwitkwaliteit. Daaruit bleek dat de meeste maaltijden op basis van dierlijke eiwitten voldeden aan het criterium van 20g eiwit per maaltijd, zowel vóór als na correctie van eiwitkwaliteit (respectievelijk 85% en 68%). Voor de vegetarische gerechten was dit slechts 60% vóór en 20% na de correctie van eiwitkwaliteit.

Uitdaging voor veel ziekenhuizen

Ook bij andere ziekenhuizen blijkt het lastig om een volwaardige vegetarische of plantaardige maaltijden samen te stellen. In een grote uitvraag rondom duurzame voeding onder Nederlandse ziekenhuizen gaf 75% van de ziekenhuizen aan dat patiënten een volwaardige vegetarische keuze kunnen maken bij de warme maaltijd. Voor een volwaardige plantaardige keuze was dit maar 45%. Naar verwachting liggen deze percentages lager wanneer de maaltijden net als in het eerdergenoemde onderzoek worden geanalyseerd op eiwitkwaliteit. Een van de grootse behoeften vanuit de ziekenhuizen was dan ook een tool waarmee men de eiwitkwaliteit van maaltijden kan berekenen.

Alpha Tool
Gelukkig zijn deze tools in ontwikkeling, en zelfs al beschikbaar. Pol Grootswager, universitair docent Voeding en Veroudering aan de Wageningen Universiteit heeft de Alpha-tool ontwikkeld. Deze is gebruikt in het eerdergenoemde onderzoek naar de warme maaltijden in de drie ziekenhuizen. De tool helpt om maaltijden te maken die compleet zijn qua aminozuursamenstelling.

Een gebruiker kan alle ingrediënten van zijn recept, inclusief bijbehorende hoeveelheden, invullen. “Dan start het puzzelen: bijvoorbeeld iets meer noten, zaden of peulvruchten erbij om tot 100 procent te komen. De tool werkt ook de andere kant op: als blijkt dat de maaltijd voor meer dan 100 procent voldoet aan de aminozuurbehoefte, kun je stapsgewijs ingrediënten weglaten. Minder consumeren is ook een duurzame keuze”, aldus Grootswager.  

De tool is nog niet officieel gelanceerd, maar wordt al wel getest door onderzoeksdiëtisten en maaltijdontwikkelaars in ziekenhuizen. Wil je de tool zelf ook eens inzien of uittesten met je eigen maaltijden? Dat kan – in ruil voor gebruikersfeedback – door dit formulier in te vullen.

Eiwitcominbatietool
Ook de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) heeft een tool ontwikkeld genaamd de ‘Eiwitcombinatietool’. Ook deze tool helpt bij het maken van maaltijden met een compleet aminozuurprofiel, en houdt rekening met de verteerbaarheid van de eiwitten. De tool is online beschikbaar via de website van Voeding Bewegen Nu: https://voedingenbeweging.nu/eiwitcombinaties/

Richting volwaardig vegetarische en plantaardige menuopties in de zorg

We zijn blij met deze ontwikkeling. De twee nieuwe eiwittools helpen ziekenhuizen en zorginstellingen bij het samenstellen van maaltijden met een optimale eiwitkwaliteit. Deze innovaties ondersteunen bij de doelstellingen van de Green Deal Duurzame Zorg waarbij we verschuiven richting een meer plantaardig aanbod en het herstel van patiënt in het oog wordt gehouden.